Wszechświat i człowiek Wszechświat, astronomia i człowiek. Czym jest wszechświat, dlaczego tak intryguje, stawia pytania, odpowiada na nie i jednocześnie rodzi kolejne.

Układ słoneczny

Układ słoneczny jest maleńką częścią wszechświata, którego centrum stanowi słońce, wokół którego krąży cała rodzina mniejszych ciał niebieskich. Obejmuje on 8 planet. Cztery z nich są stosunkowo niewielkie, maja skalistą powierzchnie, nazywają się Merkury Wenus Ziemia oraz Mars. Kolejne cztery maja postać gazowych olbrzymów, są to Jowisz, Saturn, Uran oraz Neptun. Część planet ma towarzyszy w postaci licznych księżyców. Niektóre maja tez piękne pierścienie z drobnych lodowych i skalnych odłamków.

Merkury pod względem struktury trochę przypomina ziemski księżyc, jest pozbawiony atmosfery, jest skalisty i pokryty licznymi kraterami, zagłębieniami powstałymi po upadku meteorytów, które na przestrzeni milionów lat licznie bombardowały jego powierzchnię. Panuje na nim bardzo wysoka temperatura, ze względu na bliskość słońca. Planeta ta znajduje się prawie trzy razy bliżej słońca niż ziemia. Sądy badające tą planetę musiały być odpowiednio dostosowane do warunków panujących na Merkurym, miedzy innymi musiały być osłonięte żaroodpornymi pancerzami.

Wenus na pierwszy rzut oka wydaje się być o wiele przyjemniejsza od skalistego Merkurego. Ma niemal takie same wymiary i masę jak ziemia, otacza ją gruba warstwa chmur, jest sucha, skalista, a jej powierzchnię pokrywają liczne wulkany, to najgorętsza ze wszystkich planet, cieplejsza nawet od Merkurego, otoczona bardzo gęstą i nieprzyjazną atmosferą.

Patrząc, wysoko z kosmosu od razu zobaczymy jak bardzo Ziemia różni się od innych planet. Jest to widok niesamowity, piękny, barwny, pełen życia. Błękit dominuje, jest to kolor oceanów zajmujących około trzy czwarte powierzchni ziemi. Z orbity ziemskiej dostrzeżemy również obszary lasów i sawann, a po nieoświetlonej stronie ziemi światła miast. Ziemia we wszechświecie jest wciąż młodą i aktywną planeta, świadczą o tym wybuchy wulkanów i trzęsienia ziemi. W Układzie Słonecznym Ziemia, jako jedyna wykształciła wysoko rozwiniętą cywilizacje, jaką jest ludzkość.

Mars jest nazwany czerwona planetą, nazwę tę zawdzięcza charakterystycznej czerwonej barwie, która nadaje jej duża zawartość żelaza występującego w skałach na powierzchni. Wokół marsjańskich biegunów rozpościerają się jasne obszary, czapy polarne składają się one przede wszystkim z lodu oraz zamarzniętego dwutlenku węgla. Gaz ten zmienia się w lód, czyli ciało stałe w temperaturze około minus 80 stopni Celsjusza i jest wtedy nazywany suchym lodem. Jak widać na powierzchni marsa jest naprawdę zimno. Jedynie latem na najcieplejszych równikowych obszarach planety temperatura przekracza zero stopni.

Oprócz planet w przestrzeni układu słonecznego krążą też mniejsze od nich planetoidy. Większość z nich gromadzi się w pasie miedzy orbitami Marsa i Jowisza. Ale niektóre pojawiają się w okolicach Ziem. Część z nich porusza się po bardzo wydłużonych orbitach.

Jowisz jest zbudowany przede wszystkim z gazów, nie można, więc na nim stanąć ani wylądować, astronomowie do dziś nie są pewni, co kryje się pod nieprzeniknioną atmosferą. Na Jowiszu wieją silne wiatry tworzą się potężne huragany, największe z takich zaburzeń tak zwana wielka czerwona plama utrzymuje się w atmosferze, co najmniej od 180 lat. Jowisz ma, co najmniej 67 księżyców. Niektóre z nich to małe kilkukilometrowe skałki. Jeden z nich Ganimedes jest większy od planety Merkury. Okolice Jowisza to obszar, z którego ku ziemi nadlatują komety. Najsłynniejszą z nich jest kometa Halleya, która okrąża słońce po bardzo wydłużonej orbicie. W najdalszym punkcie swojej drogi znajduje się dalej od Słońca niż Neptun a w najbliższym bliżej niż Wenus. Kometa Halleya odwiedza centrum układu słonecznego mniej więcej raz na 75 lat. To niezwykłe ciało niebieskie jest mierzącą około 15 kilometrów średnicy bryłą zbudowaną ze skał i lodu. Zbliżając się do słońca kometa zaczyna się ogrzewać, gdy przekroczy orbitę Marsa na wskutek wzrostu temperatury uwalnia się z niej gaz porywając ze sobą pył, skalne lodowo jądro otacza gaz z pyłem tworząc głowę komety i jej rozciągający się na setki kilometrów warkocz. Ten ogromny jasny warkocz można z łatwością dostrzec z ziemi.

Saturn to kolejny gazowy olbrzym, planeta nie wiele mniejsza od Jowisza, z pośród wszystkich planet wyróżnia go przepiękny układ pierścieni. Pierścienie wokół Saturna powstały głównie z drobnych odłamków lodowych o średnicy nieprzekraczającej jednego metra i niewielkiej ilości brył lodu o średnicy kilkuset metrów. Wszystkie odłamki okrążają Saturna jak miniaturowe księżyce, poruszają się w jednej płaszczyźnie, rozciągają się na kilkaset tysięcy kilometrów od planety, ale grubość warstwy, którą tworzą jest niewielka. Oprócz pierścieni Saturna okrążają też jego księżyce, których ta planeta ma, co najmniej 62. Największy z nich mający gęstą atmosferę jest Tytan.

Uran to również gazowy olbrzym jednak mniejszy od Jowisza i Saturna. Podobnie jak Jowisz ma pierścienie i wiele księżyców. Pierścienie Urana są jednak słabo widoczne. W pewnym momencie Uran został potężnie uderzony przez inne ciało niebieskie, zderzenie przechyliło go na bok i dziś toczy się on po swojej orbicie jak gigantyczna beczka.

Neptun to ostatni gazowy olbrzym, oprócz niezwykłej ciemnoniebieskiej barwy planetę tę wyróżniają też porywiste wiatry. Ich prędkość przekracza 2000 kilometrów na godzinę. Na neptunie obserwujemy również inne zjawiska pogodowe, takie jak burze i zmienne układy chmur.

Kolejny pas planetoid zwany pasem Kuipera rozciąga się za orbitą Neptuna, większość z krążących tam ciał niebieskich zbudowana jest nie tylko ze skał, ale i również z dużej ilości lodu.

Lodowo skalna powierzchnia Plutona jest bardzo kontrastowa. Widzimy na niej obszary smoliście czarne, oślepiająco białe a także ciemno pomarańczowe. Wokół Plutona krąży 5 księżyców. Największy z nich Charon ma rozmiary niemal równe planecie, której towarzyszy. Plutona odkryto w 1930 roku i do 2006 roku uznawano go za 9 planetę Układu Słonecznego. Jednak na początku 21 wieku dokonano odkryć, które skłoniły międzynarodową unie astronomiczna do ustalenia nowej definicji planety. Badacze zaobserwowali za orbitą Neptuna liczne podobne do Plutona a nawet większe od niego ciała niebieskie. Gdyby je uznać za planety okazałoby się ze nasz układ słoneczny liczy nawet kilkadziesiąt planet. Aby uporządkować nasz obraz układu słonecznego astronomowie przyjęli, że planetą będą nazywać ciało, które okrąża słońce, jest odpowiednio masywne, a także porusza się po swym torze samotnie bez innych podobnych ciał w bezpośrednim otoczeniu. Tego warunku nie spełnia pluton.

GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA

Układ słoneczny jest maleńką częścią wszechświata, którego centrum stanowi słońce, wokół którego krąży cała rodzina mniejszych ciał niebieskich. Obejmuje on 8 planet. Cztery z nich są stosunkowo niewielkie, maja skalistą powierzchnie, nazywają się Merkury Wenus Ziemia oraz Mars. Kolejne cztery maja postać gazowych olbrzymów, są to Jowisz, Saturn, Uran oraz Neptun.

Układ słoneczny jest maleńką częścią wszechświata, którego centrum stanowi słońce, wokół którego krąży cała rodzina mniejszych ciał niebieskich. Obejmuje on 8 planet. Cztery z nich są stosunkowo niewielkie, maja skalistą powierzchnie, nazywają się Merkury Wenus Ziemia oraz Mars. Kolejne cztery maja postać gazowych olbrzymów, są to Jowisz, Saturn, Uran oraz Neptun.

Układ słoneczny jest maleńką częścią wszechświata, którego centrum stanowi słońce, wokół którego krąży cała rodzina mniejszych ciał niebieskich. Obejmuje on 8 planet. Cztery z nich są stosunkowo niewielkie, maja skalistą powierzchnie, nazywają się Merkury Wenus Ziemia oraz Mars. Kolejne cztery maja postać gazowych olbrzymów, są to Jowisz, Saturn, Uran oraz Neptun.